Categoriearchief: Blog

BplusC te Leiden start cursus Filosoferen met Kinderen en Jongeren

Het gezond verstand is de best verdeelde zaak op aarde. Ik hoor niemand klagen dat hij er te weinig van heeft.

Met deze vaststelling van de filosoof Descartes begon in de 17e eeuw de Verlichting. Bij Descartes ging het om één ding: als ik al mijn zekerheden op het spel zet en kritisch bevraag, wat houd ik dan over? Hij zag dit niet als een vraag voor geleerden en intellectuelen alleen. Hij vond dat ieder die gezond verstand heeft zich die vraag moet stellen.

Die vraag moet je niet maar één keer stellen en dan klaar. Het stellen van die vraag moet een gewoonte worden. Je moet jezelf ermee blijven “pesten”. Die gewoonte heet een kritische houding.

Kinderen geven overvloedig blijk van hun talent voor het verwerven van deze gewoonte. Zij bestoken ons met vragen: hoe dan? Waarom? Kinderen zijn op meer manieren nieuwsgierig: zij zoeken, experimenteren, fantaseren.

Dit oorspronkelijk denken van kinderen wordt door volwassenen teveel ontmoedigd. Vragen krijgen te vaak een pasklaar antwoord om van het gezeur af te zijn. Op school ligt nog altijd het zwaartepunt op het laden van lesstof. En kennis is en blijft natuurlijk nodig. Maar wat altijd het meest heeft opgeleverd is het vermogen tot oorspronkelijk denken.

In de cursus Filosoferen met Kinderen en Jongeren ligt het zwaartepunt aan de andere kant. We gaan geen lesstof laden. We leren niet dat Descartes wilde dat men kritisch denkt. Het oorspronkelijk denken gaan we gewoon zelf doen, zelf oefenen. Speels, met humor, maar serieus. Zoals wanneer je bij een voetbalclub gaat. Daar leer je niet wie Abe Lenstra was. Je gaat het veld op en… schoppen.

In het oorspronkelijk denken kun je drie kenmerken onderscheiden: het is creatief, probleemoplossend en kritisch. Hierbij staat kritisch bovenaan en is altijd actief. Als je oplossingen voor problemen bedenkt vraag je vervolgens kritisch of ze wel echt iets oplossen, en of ze geen nieuwe problemen opleveren. Als je creatief iets nieuws bedenkt vraag je kritisch of dit niet alleen maar wilde fantasie is. Ver van de realiteit.

De samenleving heeft oorspronkelijke denkers hard nodig, en gaat ze nog meer nodig krijgen. We kennen de roep om innovatie in het bedrijfsleven. Hoe kun je innovatief zijn zonder creatief te zijn? Er gaan nieuwe problemen op ons afkomen. Hoe kun je ze anders te lijf dan met probleemoplossend denken? En er gaan fouten gemaakt worden. Hoe kun je jezelf op fouten betrappen als je niet kritisch bent?

Maar belangrijk in de eerste plaats is wat filosoferen kan betekenen voor degene die het beoefent. Voor jou. Hoe ga je in je vel zitten, in het leven staan? Kinderen en jongeren worden overspoeld door een stortvloed van indrukken, aantrekkelijkheden, behoeften, verleidingen. Om er maar een te noemen: de gevoelde behoefte “erbij” te horen. Die heeft risico’s. Enige oefening in onafhankelijk denken kan soms net voldoende zijn om je weerbaar te maken tegen groepsdruk. Jij neemt niet dat eerste trekje van een sigaret als de anderen het wel doen. Niet dat eerste rottige pilletje in de disco. Jij jat niet je eerste pakje kauwgum. Jij denkt eerst even. En dat kan voor de rest van je leven het verschil maken.

Het oefenen van oorspronkelijk denken is geen loos tijdverdrijf. Het is essentieel. De cursus Filosoferen met Kinderen en Jongeren is daarom zeer aan te bevelen. Niet alleen voor nerds. Het is voor iedereen die we niet hebben horen klagen over gebrek aan gezond verstand.

Meer info.

Aardig

We hebben een nieuwe Denker des Vaderlands: René Gude. Driewerf hoera! Denker des Vaderlands word je niet zomaar. Je moet op zijn minst een beetje slim zijn. Hij komt op een goed moment: net nu we ook al een nieuwe Koning des Vaderlands hebben: Willem Alexander. Een betrouwbare bron meldde dat die een beetje dom is.

De eretitel Koning bestaat al lang. De eretitel Denker des Vaderlands is bedacht door Filosofie Magazine, Stichting Maand van de Filosofie en Trouw.

Met koning en denker vervult ons vaderland de droom van Plato: de ideale heerser is koning-filosoof. Nu dacht Plato zich wel beide kwaliteiten in één persoon verenigd, maar de geschiedenis blijft hardnekkig de vrees bevestigen dat dit wat hooggegrepen was. Onze oplossing is typisch Nederlands: het poldermodel. Wat je in je eentje niet lukt doe je samen.

Met het kersverse duo is er hoop voor ons aardige kikkerland. De nieuwe koning heeft iets met water. Eén ding doet water nooit: tegen de stroom ingaan. Aardige vent dus. En wat Willem Alexander met water heeft, heeft René Gude met denken: hij wil vooral meedenken. Ook al aardig. En aardig wil hij uitdrukkelijk zijn. In een interview in Filosofie Magazine legt hij uit waarom. Een prachtig mengsel van humor en ernst. Moet je lezen.

Boodschap

Het moordende tempo waarin ik als blogger produceer (nu al de tweede blog in nog geen twee maanden) zal bij de horde blogvolgers die mij hijgend op de hielen zit de vraag oproepen: wat is toch zijn drijvende kracht? Heeft Wim misschien een boodschap? Ik waag het niet om te zeggen van wel. Het zal je maar gebeuren dat je dan niets van gewicht hebt mee te delen. De bolle bel gevuld met blabla spat petsend uiteen. De ijle inhoud vervluchtigt, doordringend riekend. Ik waag het ook niet te zeggen van niet. De pretentie geen pretentie te hebben vernietigt zichzelf. De pij der deemoed implodeert als de vale nevel die hem vulde condenseert op het kille, druipende lijf van de kruiperigheid. Ik heb het iemand wel eens horen zeggen: ‘Ik heb geen boodschap.’ Niets klinkt zo prekerig als dit. Johannes Calvijn draait zich om in zijn graf. Er bestaat een congregatie vromer dan de zijne.

Hoe dit zit, boodschap of geen boodschap, moet de hijgende horde zelf maar uitmaken.

Voor het noemen van één drijvende kracht heb ik wel de moed: angst. Als ik niet blog, krijg ik op mijn mieter. Ik heb een strenge leermeester die mij de fijne kneepjes bijbrengt van het koorddansen op het Web. Onderdeel van mijn verplichte oefeningen is het schrijven van blogs. ‘Komt je volgende blog er al eens aan?’ Hij heeft nooit gedreigd met sancties, maar juist die onwetendheid doet huiveren. Wie mijn genadeloze tutor is zeg ik niet. Mijn blogvolgers zouden hem op de nek springen en manen niet zo streng tegen hun idool te zijn. Ze zouden het alleen maar erger maken. Wat mij nog enige ruimte geeft om adem te halen is dat ik mijn rigide magister als tegenprestatie pianoles geef. Als leergast is hij net zo’n wonderkind als ik. In geval van nood kan ik hem evengoed onder druk zetten.

U zult mij laf vinden. Ik ontkom niet. Onder uw toornende blik zal ik branden in de hel van de schaamte. U heeft mijn permissie mij zielig te vinden. Beter zo. Ik zal mij met welbehagen wentelen in de weke zalf van uw deernis. Maar of ik een boodschap heb zeg ik niet. Ik durf niet.

Blogbobbel

Het web loopt vol. Het web wordt log van al die weblogs. De draden kraken. Onderaan bolt een blogbobbel. Nog één blog en het web scheurt! Dan stort de blogbobbel leeg over de wereld en de blogs gaan de wereld veranderen. Hoe veranderen? Wordt de wereld beter? Slechter? Allebei een beetje? Ik durf het niet: die ene blog die de wereld zal veranderen in het volle bolle web droppen en erbij proppen.

Ben ik te bang? Mijn blog heeft weinig gewicht en het web zal er echt niet aan bezwijken. En blogs veranderen de wereld al lang, ook zonder scheurend web. En de wereld wordt er beter en slechter van. Allebei een beetje. Maar ik vind wel meer beter dan slechter.

Het web is een onuitputtelijke bron van informatie voor de massa. Het web is ook een platform waar de massa zijn ideeën, gedachten en uitingen kan publiceren. Op de massa wordt neergekeken door de elite. Publiceren was voorheen een voorrecht voor de elite. Wie de wereld iets wilde melden moest maar een uitgever zien te vinden. Wie er een vond ontsteeg aan de massa en werd elite. Nu kan Jan en alleman uitbloggen wat hij wil en de hele wereld kan het lezen. Ik begrijp dat dit nadelen heeft. Wat een pulp tref je aan! Maar ik vind dat de nadelen niet opwegen tegen de voordelen. De massa stijgt, de elite daalt. Mensen worden steeds meer elkaars gelijken. Of liever: blijken elkaars gelijken.

In landen waar vrijheid van meningsuiting bestaat verandert de wereld door het web. Op het internet vind je informatie en perspectieven die niet in de krant komen. Maar in landen waar die vrijheid niet is wordt de boel nog meer omgeroerd. De revolutie die met zo’n mooie term de ‘Arabische lente’ heet is begonnen met vrouwen en meisjes die, vaak met gevaar voor hun leven, op sociale media aan de hele wereld vertelden waarover eeuwen lang niets gezegd kon worden. Uit hun donkere kerker zagen zij een lichtpuntje en waagden de gok om een proces in gang te zetten. Voor een gunstige afloop van dit proces zijn er geen garanties. IJzige baardmannen hebben genoeg kou in hun kop om de Arabische lente in een middeleeuwse ijstijd te laten bevriezen. Het weer is moeilijk te voorspellen. Het klimaat nog moeilijker. Echter, de door de westerse wekker gewekte knopjes zijn in de oostenwind niet bevroren en hebben kansen uit te groeien om de warm wordende grauwe wereld groen te laten groeien.

Het bewustzijn van de noodzaak die kansen te steunen groeit. Onze sociaaldemocratische minister Ploumen maakt 5,8 miljoen euro vrij voor vrouwen die hun land willen opbouwen, zo las ik deze week in de krant. Die vrouwen zijn vaak de sleutel tot democratie, aldus de minister. Aan dit bewustzijn heeft het in de sociaaldemocratie decennia lang geschort. Aan het groeien van dit bewustzijn, of beter, de terugkeer van dit bewustzijn, hebben bloggers,vooral ook uit eigen gelederen van de sociaaldemocratie, bijgedragen.

Blogs veranderen de wereld. Ook als het web niet scheurt. Beter: omdat het web niet scheurt.